Voor één keer geen boekrecensie van Lieselotte, maar van haar wederhelft. Bram las 1793, een historische thriller van de Zweedse schrijver Niklas Natt och Dag. Een dijk van een historische misdaadroman, die de 4 sterren ruim verdiend heeft.
In 1793 beschrijft Niklas Natt och Dag een nogal lugubere moord in Stockholm in het jaar dat ook de titel van het boek is. Europa zindert na van de revolutie in Frankrijk, maar het jaar voordien is ook de Zweedse koning vermoord en het land verkeert daardoor in onrust. Spionnen proberen overal samenzweringen tegen het koningshuis te ontdekken en Stockholm kreunt onder de armoede en de viezigheid. We volgen Cecil Winge, een voormalig jurist die in opdracht van de stadsschout een raadselachtige moord met een volledig onherkenbaar gemaakt lijk moet zien op te lossen.
1793 is echt een boek voor mij, en wel om verschillende redenen. Van alle soorten fictie kan ik me altijd het gemakkelijkste inleven in historische fictie. Daarnaast heb ik een voorliefde voor alles wat met atlassen en historische kaarten van steden te maken heeft. Laat dat net één van Natt och Dags sterke punten zijn: hij dompelt je volledig onder in het Stockholm aan de vooravond van de negentiende eeuw, en hij heeft echt zijn werk gemaakt van de juiste beschrijving van de stad in zijn toenmalige toestand. Zelf heb ik af en toe een historische kaart erbij gehaald om te kunnen volgen waar het verhaal zich afspeelt. Indien jullie hetzelfde zouden willen doen, kan ik onderstaande kaart zeker aanbevelen voor de grote lijnen (namen van buurten en zeeën en meren rond de stad).
Onlangs ontdekte ik een zo mogelijk nog fascinerender naslagwerk, namelijk een interactieve kaart van de stad op verschillende momenten in de geschiedenis. Deze kaart geeft nog meer details, zelfs met straatnamen. Kijk maar of je er iets mee kunt, ik kan me goed voorstellen dat niet iedereen dezelfde obsessie met historische kaarten en locaties heeft. Ten derde heb ik een jaar in Stockholm gestudeerd, en dat maakt dat ik een nog sterkere verbondenheid voel met de plaats waar 1793 zich afspeelt.
Lieselotte had mij op basis van deze drie liefhebberijen al op dit boek gewezen, maar ik twijfelde om het te lezen vanwege de nogal gruwelijke beschrijving op de achterflap. Gruwelijkheden kwamen dan ook ruimschoots aan bod in het boek; een echte aanrader voor zij die niet alleen van historische fictie houden, maar ook van Scandinavische (lees: iets te gruwelijke) misdaadseries. Dat leidt mij meteen naar het grootste minpunt aan het boek. Ik heb me bij het lezen vaker de vraag gesteld of het niet ook met een beetje minder geweld en verminkingen had gekund. Toch houdt dit je wel op het puntje van je stoel onder het lezen, dus waarschijnlijk heeft de auteur toch de juiste keuzes gemaakt.
Een tweede minpuntje (ik heb de Nederlandse vertaling gelezen van Lammie Post-Oostenbrink) waren een aantal kleine zaken in de vertaling. De tekst liet zich spijtig genoeg niet overal even vlot lezen, en ik meende toch een paar incoherenties in de Zweedse plaatsnamen te vinden. Ik kan niet beoordelen of de oorzaak in de brontekst of bij de vertaler gezocht moet worden, maar hoe dan ook jammer in een werk waar zoveel aandacht besteed werd aan de historische correctheid van de plaatsen. Een zaak die me toch van het hart moet is de vertaling buurten. Op een bepaald moment gaat het over de buurt Orfeus, of telt een van de personages het aantal buurten langs een weg om te weten hoe ver hij van zijn doel verwijderd is. Ik vermoed dat het in beide gevallen om het Zweedse kvarter gaat: in Zweedse steden krijgen niet alleen de straten een naam, maar ook de daartussen ingesloten huizenblokken. In beide gevallen hiervoor zou de vertaling blok dus iets correcter geweest zijn.
Na deze twee minpunten kan ik echter enkel nog goede dingen opnoemen aan het boek. Ten eerste heeft Natt och Dag voor een ingenieuze structuur gekozen, zowel in delen als in hoofdstukken, die ervoor zorgt dat je continu geboeid blijft door het verhaal. Hij speelt heel graag met de informatie die je als lezer krijgt, maar die je bij het lezen van het volgende deel laat worstelen tussen nieuwsgierigheid om te weten hoe het allemaal gebeurd is en weerzin om al te veel gruwelijke details te weten te komen. Uiteindelijk won de nieuwsgierigheid het dan toch. 🙂 Bij momenten lijkt het alsof Natt och Dag plotseling aan een nieuw boek begonnen is, dat iedere verbinding met het hoofdverhaal mist, maar uiteindelijk blijkt het dan toch weer naadloos in het geheel te passen.
Andere recensies roemen Natt och Dag om zijn vermogen om karakters te beschrijven, en dat is zeker niet gelogen. Wat vooral opvalt is dat elk personage dat ten tonele verschijnt ten minste één lelijk kantje heeft – er zijn er zeker voldoende die door en door slecht zijn – ze zijn allemaal fysiek of mentaal getekend door iets wat ze eerder hebben meegemaakt, ofwel corrupt, en indien geen van beide voorgaande zaken van toepassing lijken te zijn, dan komt het waarschijnlijk nog. Het interessante is dat de auteur vaak op zoek gaat naar de oorzaak van deze gebreken.
Voeg dit samen met de magnifieke beschrijving van het laat-achttiende-eeuwse Stockholm en je krijgt een roman waar je jezelf volledig in kunt onderdompelen, een boek dat je, zolang je het niet uitgelezen hebt, niet loslaat. Ik heb mij heel goed geamuseerd met 1793, en ik heb dit boek ook bijzonder snel uitgelezen voor mijn doen. Indien je je al aangesproken voelde bij één van de hierboven genoemde genres en interesses is het boek zeker een aanrader, maar ik twijfel er niet aan dat het verhaal sterk genoeg is om ook alle anderen geboeid te houden.
1793| Niklas Natt och Dag | vertaald door Lammie Post-Oostenbrink | Uitgeverij Prometheus | ****/*****
– Recensie-exemplaar –