De titel verraadde het misschien al, maar voor ik me helemaal kan onderdompelen in 2021 moet ik absoluut mijn favoriete boeken van vorig jaar nog met jullie delen. Ondanks dat het op ontzettend veel vlakken een echt rotjaar was, stelde de literatuur mij niet teleur als compagnon de route en bood het lezen mij soelaas in moeilijke (emotionele) tijden. Daarom een erg lange blogpost om de papieren helden van 2020 in de kijker te zetten.

Girl, Woman, Other

why should he carry the burden of representation when it will only hold him back? white people are only required to represent themselves, not an entire race

Bernadine Evaristo illustreert in Girl, Woman, Other op meesterlijke wijze dat een individu nooit in staat zal zijn om een volledig ras te representeren. 12 vrouwxn worden aan de lezer voorgesteld. De gemeenschappelijke factor? Ze zijn zwart en wonen in Groot-Brittannië, maar daar stopt de overeenkomst dan ook. Elk hoofdstuk bevat een veertigtal pagina’s en introduceert een ‘nieuw’ personage en haar/hun verhaal: geen zorgen dus als je het formaat van het boek intimiderend vindt, het leest lekker vlot weg. Ik zet nieuw tussen aanhalingstekens omdat Bernadine Evaristo alle afzonderlijke verhalen schitterend met elkaar weet te verweven waardoor personages regelmatig in elkaars verhaal voorbijkomen.

Wat betekent het om v/x en zwart te zijn? Als er een boek is dat je in 2021 moet lezen, is het wel deze terechte winnaar van The Booker Prize. 

Bekijk hier een heerlijk interview tussen Will van Waterstones en Bernadine Evaristo.

Luister nooit naar je moeder

Wat als je belangrijke vrouwen om wijze raad zou kunnen vragen? Dan krijg je bijvoorbeeld het advies van Annie M.G. Schmidt om nooit naar je moeder te luisteren. Meteen ook een aantrekkelijke titel voor een jeugdboek over straffe madammen.

Tegenwoordig komen er erg veel boeken uit waarin belangrijke vrouwen voorgesteld worden. Luister nooit naar je moeder was voor mij een verfrissend nieuwe stem in dat genre. Op kindermaat leer je iconen uit de geschiedenis kennen en elk geven ze een wijze raad mee die je meteen kan toepassen wanneer je het boek dichtslaat. Ook is het leuk dat er naast the usual suspects (Frida Kahlo, Jane Austen …) plaats is voor wat minder voor de hand liggende vrouwen: Ching Shih, Nawja Zebian, Gabrielle Petit of Inge Lehmann… Om er maar enkele te noemen.

En naast al die verzamelde wijsheid van Kristien In-‘t-Ven krijg je er ook nog eens de prachtige illustraties van Marloes De Vries bovenop.

Intussen komen mensen om

Na haar deelname aan de Europese verkiezingen en de stortvloed aan reacties die daarop volgde, besloot filosofe Alicja Gescinska een essay te schrijven over (onder andere) de intellectuele verantwoordelijkheid die ze voelde en die haar deed besluiten om een rol in de politiek op te nemen.

In Intussen komen mensen om drukt ze de kiezer op het hart om niet apathisch te worden als het om politiek gaat of te denken dat alle politiekers hetzelfde zijn. De onverschilligheid die in Vlaanderen aan de dag wordt gelegd als het gaat om te kiezen, vindt ze onbegrijpelijk. Een must-read voor we opnieuw naar de stembus trekken.

De vlucht van de nachtegaal

Marlies De Munck schreef met De vlucht van de nachtegaal een wondermooi filosofisch pleidooi voor (de vrijheid van) de muzikant. In klassieke muziek wordt de rol van de uitvoerder vaak gereduceerd tot de reproductie van de partituur. De partituur is een heilig artefact en moet zo nauwkeurig mogelijk ‘zoals het geschreven staat’ uitgevoerd worden. Maar legt dat niet enorm veel druk op de uitvoerders van vandaag? En waar is het plezier uit de tijden dat muziek nog niet genoteerd werd naartoe?

Dankzij het sprookje van de Chinese nachtegaal van Hans Christian Andersen toont Marlies het belang van vrijheid aan.

Beluister hier de bijhorende podcast van uitgeverij Letterwerk.

Brons

Brons werd genomineerd voor de Woutertje Pieterse Prijs 2020 maar moest helaas de duimen leggen tegen Uit elkaar van Bette Westera en Sylvia Weve. Hoewel Uit elkaar mijn persoonlijke favoriet was, moest ik na het lezen van Brons toegeven dat ook dat boek een terechte winnaar zou geweest zijn.⁠
⁠
Linda Dielemans weet op onnavolgbare wijze brons interessant en superspannend te maken voor jong (en oud). Ze maakt het gebruik van het materiaal zovele eeuwen geleden heel tastbaar door er na de “technische” uitleg ook altijd een verhaal aan te koppelen. Niet alleen is Brons mooi om naar te kijken en vermakelijk om te lezen, het is ook gewoon erg leerrijk. Want, geef eerlijk toe: hoeveel weet jij eigenlijk over dit bijzondere materiaal?⁠

Fox 8

Fox 8 van George Saunders! Lees, luister en koester dit boek. Voilà, dat is alles wat ik te zeggen heb.

If you Yumans wud take one bit of advise from a meer fox? By now I know that you Yumans like your Storys to end hapy? It you want your Storys to end happy, try being niser.

The Boy, the Mole, the Fox and the Horse

Wat een prachtig boek! Heel eenvoudig qua opzet – simpele pentekeningen, algemene wijsheden, non-verhaal – maar het weet enorm veel troost te bieden. Volg zeker ook het Instagram-account van Charlie Mackesy voor dagelijkse inspiratie.

Comedy Queen

“Ik las een tijdje geleden iets op internet. Ik weet natuurlijk niet hoe het voor je moeder was, maar ik moest in elk geval aan haar denken. Er was een jongen die beschreef hoe het voelde als het slecht met hem ging. En het ging verschrikkelijk slecht met hem, hij was zo treurig, zo depressief. Hij wilde niet leven. Hij beschreef dat het voelde alsof hij midden in een auto-ongeluk zat. De hele tijd. Midden in de crash. Hij bedoelde dat als je midden in een crash zit, je dan dus nergens anders aan kunt denken, toch? Je kunt niet denken aan mooie herinneringen die je hebt, alle fijne dingen mensen die er om je heen zijn, at je leuk vindt om te doen, wat je later gaat doen. Je zit alleen maar midden in de crisis. […]”

Sasha wordt twaalf, maar haar moeder zal er niet bij zijn. Zij pleegde enkele maanden geleden zelfmoord nadat ze al jarenlang tegen een zware depressie vocht. Om niet zoals haar mama te worden, besluit ze zichzelf zeven overlevingsregels op te leggen: haar haar afknippen, niet zorgen voor iets wat leeft, geen boeken lezen, alleen kleurige kleren dragen, niet te veel nadenken, geen wandelingen maken en tot slot Comedy Queen worden. Met dat laatste hoopt ze eindelijk nog eens een glimlach op haar vaders gezicht te toveren. 

Een prachtige Zweedse jeugdroman over het omgaan met verlies en depressie. Met de nodige humor en lichtheid wordt een zwaar – nog vaak taboe – onderwerp benaderd.

Wereldwijven

Wereldwijven: Vrouwen die de wereld naar hun hand zetten is weer zo een heerlijk boek waarin onbekende – voor mij althans – bekende vrouwen hun leven in de schijnwerpers wordt gezet.⁠
⁠
Het bijzondere was deze keer dat ik soms in mijn achterhoofd een belletje hoorde rinkelen als ik een van de levensgeschiedenissen las. Zo was er het verhaal van Nzinga, koningin van Ndongo en Matamba. Een meedogenloze heerser waarover ik las in Tussen de wereld en mij van Ta-Nehisi Coates. Trouwens ook de moeite om eens te lezen.⁠
⁠
Een ander gelukkig toeval was dan weer het verhaal van Christine Jorgensen: een beroemdheid vanwege haar geslachtsverandering, maar vooral een voorvechter voor de rechten van transpersonen. Na het lezen van Wereldwijven leerde ik enkele dagen later nog meer over haar dankzij de documentaire Disclosure op Netflix. De documentaire laat onder andere de correlatie tussen de filmgeschiedenis en de geschiedenis van transgenders zien. Het drukt ons tegelijk ook met de neus op de feiten: waarom zijn we blijven hangen bij voorstelling van transgenders zoals dat meer dan 100 jaar geleden (foutief) werd gedaan? Maar hoe het spelen van transvrouwen door mannelijke auteurs een negatieve impact heeft op het beeld dat er van een transvrouw bestaat bij velen. Genoeg stof tot nadenken en een echte kijktip voor wie hem nog niet gezien heeft.⁠
⁠
Bon, ik denk dat het duidelijk is. De boeiende levensverhalen in combinatie met de prachtige illustraties hebben me vaak genoeg met mijn neus in de boeken/Wikipedia laten duiken.

Het tij hoog, de maan blauw

Antwerpen, eind 19de eeuw. Léonie Osterrieth, een elegante weduwe, organiseert culturele salons in haar stadspaleis aan de Meir. Musici, schrijvers en kunstenaars zijn bij haar te gast, maar Léonie heeft vooral een zwak voor ontdekkingsreizigers. Als de jonge Adrien de Gerlache haar vertelt over de expeditie die hij naar Antarctica wil maken, besluit ze hem te helpen. Het wordt een wervelende reis, maar aan de Zuidpool loopt het mis. Als er geen nieuws komt van de Belgica, vreest Léonie het ergste.⁠
⁠
Vroeger verslond ik historische romans alsof het niets was, helaas merkte ik de laatste jaren dat ik ze steeds minder vaak lees. Maar… toen ‘Het tij hoog, de maan blauw’ op mijn radar verscheen, was ik onmiddellijk geïntrigeerd. ⁠
⁠
Een roman over de Belgische ontdekkingsreis naar Antarctica? Dat moest ik gewoon lezen. En ik werd niet teleurgesteld. ⁠
⁠
Van de eerste tot de laatste pagina weet Janzing te boeien. Het contrast tussen het armzalige leven op het schip bij Adrien en de rijkelijke diners van Léonie, de historische context, de relaties tussen de personages en ook het streepje feminisme zijn maar enkele redenen waarom ik dit boek zo goed vind.⁠
⁠
Wat een heerlijke historische roman! ⁠
⁠
En ja, dat is Adrien op de foto (IN HASSELT)!⁠

Ziezo, dat waren ze, mijn 10 favoriete boeken van 2020. Nu kan het nieuwe (boeken)jaar officieel beginnen!