Hotel Moederland – Yusuf Atilgan, 
vertaald door Hanneke van der Heijden
Uitgeverij Jurgen Maas,
191 pagina’s
€ 19,95
(***,*/*****)
Zebercet, de klerk van het vlak bij het station gelegen Hotel Moederland, ging de kamer in waar donderdagnacht, drie dagen eerder, de vrouw die met de vertraagde trein uit Ankara was gekomen, had geslapen, deed de deur op slot, stopte de sleutel in zijn zak.
Zo begint het verhaal van Zebercet, een eenvoudig man, die in de provincie een familiehotel uitbaat. De sleur van zijn dagelijks leven wordt plots doorbroken wanneer, de vrouw die met de vertraagde trein uit Ankara was gekomen, een nacht in zijn hotel verblijft. Met de belofte dat ze snel zal terugkeren, verlaat ze de volgende ochtend het hotel. De hoteluitbater ziet haar na die ene nacht nooit meer terug, maar haar verblijf laat een diepe indruk na. De roman volgt de teloorgang van deze simpele man, Zebercets obsessie met deze ‘mysterieuze’ vrouw neemt langzamerhand zijn leven over. De waanzin blijkt niet veraf.
Atilgan experimenteert enorm met de vertelvorm in zijn tweede roman. Zo word je vanaf het begin meteen geprikkeld door de ellenlange zinnen en het plots doorbreken van de vertelling door de introductie van de verschillende personages. Zijn schrijfstijl lijkt dan weer de gemoedstoestand van Zebercet perfect te weerspiegelen. Het obsessieve in het handelen en het denken van het hoofdpersonage komt terug in de voortdurende repetitie van bepaalde frasen en details in de tekst. Zo wordt de zin ‘nadat de vrouw die met de vertraagde trein uit Ankara was gekomen, weer vertrokken was.‘ eindeloos herhaald. Atilgan schrijft naarmate we het einde van het verhaal naderen steeds fragmentarischer en de logica van wat we lezen, is ver zoek. Op die manier weerspiegelt de tekst hoe de geestelijke toestand van Zebercet verslechtert.
Het verhaal kan gelezen worden als de ondergang van één man, maar in het nawoord wordt duidelijk dat er ook een parallel is tussen de roman en de geschiedenis van Turkije. De data die in het boek vernoemd worden, blijken niet willekeurig gekozen te zijn. Indien je met de geschiedenis van Turkije bekend bent voor je aan dit boek begint, is er nog een extra betekenislaag te ontdekken, voor mij bleef die verloren tot ik het nawoord las. Dat maakt de leeservaring niet minder aangenaam, maar wakkert mijn nieuwsgierigheid aan. Na het lezen van dit boek wil ik graag meer over het land, zijn geschiedenis en de cultuur te weten te komen en dat is dan ook wat ik enorm bewonder aan het boek.
Hoewel ik soms moeite had met de experimentele vorm, is het zijn oog voor detail en de ontzettend goed uitgewerkte karakterstudie van het hoofdpersonage waardoor ik verder bleef lezen.
#schwobchallenge
3. een boek dat voor het eerst in het Nederlands verschenen is
5. een boek geschreven door een auteur uit een ander werelddeel
Wat na dit boek?
Enkele tips van mij voor jullie:
- Het Museum van de Onschuld – Orhan Pamuk
Er is een zekere gelijkenis in stijl door de repetitieve manier van vertellen en het enorme oog voor detail. Pamuk zelf is ook een grote fan van Atilgan. - Ali Smith
De experimentele vertelvorm van Atilgan doet mij aan Smiths Stream of Consciousness denken. Als je nog op zoek bent naar een experimentele schrijver iets dichter bij huis, is zij zeker een aanrader.
Enkele tips uit het boek:
- De lanterfanter – Yusuf Atilgan
Atilgans debuutroman, verschenen in 1959, werd in 2016 vertaald door Hanneke van der Heijden en uitgegeven bij Uitgeverij Jurgen Maas. - Het leven in stukken – Oğuz Atay
In haar nawoord raadt van der Heijden deze debuutroman van Atay aan omwille van de gedeelde liefde voor vormexperimenten. - Hotel Moederland (film) – Ömer Kavur
Deze in 1987 uitgebrachte film heeft een behoorlijke status en wordt tot de filmklassiekers gerekend in Turkije. Ik ben ook gewoon heel benieuwd hoe dit verhaal visueel vertaald is, omdat we als lezer toch voornamelijk in het hoofd van Zebercet zitten.