I have always said “I’m a composter” – one does not say “a man composer”, so why say “a woman composer”? – Elizabeth Maconchy

Iedereen die mij een beetje kent, weet dat ik er mijn persoonlijke missie van maakte om tijdens mijn studies musicologie toch af en toe een vrouwelijke componist in de mix te gooien. Hoe ik dat precies aanpakte, kon al eens wisselen. Ik gebruikte een van de composities als luistervoorbeeld, schreef er tijdens een van mijn keuzevakken zelfs een volledige paper over en vorig jaar nog besloot ik dat ik tijdens mijn eindexamen piano aan de academie enkel werk van vrouwelijke componisten wilde spelen. Dit boek van Veerle Janssens is mij dus op het lijf geschreven.

Veerle Janssens was vroeger actief in de journalistieke wereld, maar zei nog niet zo lang geleden dit wereldje vaarwel. Hoewel, in dit boek komt dat journalistieke toch naar boven. De hoeveelheid research en tijd die zij in dit project gestoken heeft, is bewonderenswaardig. (Zeker als je weet dat bronmateriaal vaak niet zo dik gezaaid is.) In Vrouw aan de piano doet Veerle haar relaas over het jaar dat ze vijftig werd en haar speciale project. Elke maand van dat jaar zou zij aandacht besteden aan een componiste. Helaas krijgt ze te kampen met een burn-out en moet ze haar ambitieuze plan een beetje aanpassen. Toch weet ze uiteindelijk heel wat nieuwe werken in te studeren en, niet onbelangrijk, laat ze de lezer in het boek met meer dan 12 vrouwelijke componisten kennismaken.

Het boek bestaat uit twaalf hoofdstukken en in ieder hoofdstuk spendeert de auteur aandacht aan een of meer componisten. Aan de hoofdstukken is ook duidelijk te merken wie de lievelingetjes zijn van de auteur, maar ja … Hebben we niet allemaal zo onze favorieten? De balans tussen het persoonlijke verhaal van de auteur en de informatie over de levens van deze bijzondere vrouwen is meestal perfect in balans en zorgt ervoor dat het boek vlot leest. En soms legt ze in het meer autobiografische deel zo goed de vinger op de wonde dat ik hardop zat te grinniken. (Bij het stukje over Klara was het niet eens meer grinniken, maar voluit lachen.)

Gelukkig kan deze snob ‘s avonds nog terecht bij Klara Late Night, waarmee Klara zijn slagzin ‘Blijf verwonderd’ helemaal waarmaakt. Ook overdag herbeluister ik dat programma graag via de computer. Maar ik geef toe: voor veel luisteraars is Klara Late Night dan weer te grensverleggend, te weinig klassieke radio?

Vrouw aan de piano, p. 247

Online las ik het commentaar dat het er soms wat té muziekwetenschappelijk aan toegaat. Nochtans heeft Veerle, mijns inziens, de muziektheorie altijd zo duidelijk mogelijk proberen uit te leggen voor muzikale leken. Laat je dus zeker niet afschrikken als je geen muziektheorie kent. Er zijn weinig boeken waarin zoveel informatie over vrouwelijke componisten op zo een begrijpelijke manier gebundeld is.

Dat is ergens ook het minpuntje aan dit boek: er blijven nog zoveel andere vrouwen aan de kantlijn staan. Maar, Veerle Janssens heeft de perfecte oplossing gevonden voor deze kleine tegenvaller. Naast het boek bestaat er ook een website waar allerhande informatie terug te vinden is – zo kan je er per hoofdstuk de genoemde werken terugvinden (zowel opnames als de partituur) – en daarnaast is er blog waar Veerle verdergaat met het ontdekken van (vrouwelijke) componisten. Na het lezen van dit boek is er nog lees- en luistermateriaal in overvloed!

Vrouw aan de piano | Veerle Janssens| Uitgeverij Vrijdag | ****/*****

– Recensie-exemplaar –